گزارش بیمارگری جدایه ی بومی نماتد steinernema feltiae روی مینوز گوجه فرنگی tuta absoluta

نماتدهای بیمارگر حشرات entomopathogenic nematodes (epn) به عنوان انگل های اجباری، طیف وسیعی از حشرات را آلوده کرده و در بسیاری از برنامه های مدیریت تلفیقی آفات به عنوان آفت کش زیستی به کار گرفته می شوند. دو جنس steinernema و heterorhabditis (متعلق به راسته ی rhabditida)، مهمترین گونه های نماتدهای بیمارگر حشرات را شامل می باشند. تأثیر جدایه ی بومی گونه یsteinernema feltiae (filipjev, 1934) (شکل1) روی لاروهای سنین مختلف شب پره ی مینوز گوجه فرنگی (tuta absoluta meyrick, 1917)  بررسی شد. جدایه ی s. feltiae با استفاده از روش تله گذاری لاروهای سن آخر پروانه ی موم خوار،galleria mellonella (linnaeus, 1758)  (شکل 2) از خاک مزرعه ی یونجه واقع در استان تهران، شهرستان فیروزکوه جدا سازی شد. سپس برای به دست آوردن جمعیت کافی از نماتد مورد بررسی، نمونه های به دست آمده روی لاروهای سن آخر گالریا پرورش داده شد (شکل 3). بوته های گوجه فرنگی آلوده به شب پره ی مینوز از گلخانه های آلوده ورامین جمع آوری و سنین مختلف لاروی جداسازی شد. تعداد 10 عدد از لارو سنین مختلف به طور جداگانه در ظروف پتری قرار داده شد. برای هر تیمار 5 تکرار در نظر گرفته شد، لاروهای موجود در هر پتری با تعداد 1000 عدد لارو عفونت زای سن سوم نماتد، آلوده سازی شد و به مدت 96 ساعت در دمای 26-25 درجه ی سانتی گراد نگه داری شدند. تیمار شاهد نیز بدون اضافه کردن نماتد در نظرگرفته شد. با بررسی لاروهای تیمار شده با نماتد، مشخص شد که گونه ی s. feltiae توانسته است 100 درصد لاروهای مورد بررسی را در مدت 48 ساعت بیمار نموده و با گذشت زمان در نهایت سبب مرگ و میر آن ها شود. لاروهای بیمار ابتدا غیر فعال شده و بعد از 72 ساعت، تجمع لاروهای تغذیه کننده نماتد در سطح بدن لاشه ی لارو آفت قابل مشاهده بود (شکل 4). بعد از گذشت 96 ساعت لاروهای عفونت زای سن سوم و به تدریج نماتدهای نر و ماده نسل دوم نیز ظاهر شدند. این گزارش نشان می دهد که لاروهای پروانه ی مینوز گوجه فرنگی می توانند توسط نماتد s. feltiae انگلی شوند. لذا پیشنهاد می گردد مطالعات تکمیلی در این زمینه ادامه یابد.